چکیده مقاله ی: خمین، در پانزده خرداد 42 داود امینی

چکیده مقاله ی 

 خمین، در پانزده خرداد 42

نشر در مجموعه مقالات قیام ۱۵ خرداد، خانه ی کتاب، خرداد ماه ۱۳۹۲-داود امینی      

اندکی پس از مستحکم شدن پایه های حکومت محمد رضا شاه و پشت سرگذاشتن مسایل پس از تأثیرات شرایط سیاسی بعد از جنگ جهانی دوم و به ویژه نهضت ملی نفت و سپس کودتای 28مرداد 32 ، سرکوب مذهب و حرکت های اسلامی، آغاز شد. ابتدا جنبش فدائیان اسلام با شهادت نواب صفوی و یارانش در سال 1334 سرکوب شد. آنگاه مدتی بعد، با ایجاد جو دیکتاتوری و خفقان و به پا خاستن مردم مسلمان، به سرکوب بی رحمانه ی قیام طلاب و روحانیون مدرسه ی فیضیه ی قم در 15 خرداد 42 و سپس دستگیری و بازداشت و تبعید امام خمینی (ره)، مبادرت ورزیدند. در جریان لایحه ی انجمن های ایالتی و ولایتی و با ظهور شخصیت برجسته ای همچون حضرت امام خمینی (ره) و مخالفت او و طرفدارانش با این لایحه که نخستین گام سیاست اصلاحی آن رژیم بود، شاه سخت به واهمه افتاد. چنان که از آغاز سال 1342، بحران روابط بین دولت و جامعه ی مذهبی قم، شدت یافت و سرکوبی طلاب مبارز مدرسه ی  فیضیه قم در دوم فروردین سال 42، آغاز حرکتی بود که از سوی رژیم محمد رضا شاه، برای فرونشاندن خشم خود، از مواضع اسلامی و انقلابی حضرت امام خمینی (ره) صورت گرفت.

سخنرانی 13 خرداد 42 امام خمینی (ره)، نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران بود. برای اولین بار یک شخصیت روحانی، شاه را مورد سؤال و انتقاد و سرزنش قرار داده بود. همین امر موجب برانگیخته شدن رژیم و بازداشت ایشان شد. اما با باز داشت و زندانی کردن ایشان، از بیم خطر جانی که او را تهدید می کرد، مردم در قم، تهران و شهرهای دیگر بر علیه رژیم شاه و در حمایت از این رهبر دینی به میدان مبارزه آمدند و قیام 15 خرداد 42 و سپس سرکوبی مردم و روحانیت توسط رژیم، شکل گرفت.

 در همین زمان شهر خمین که زادگاه حضرت امام خمینی (ره) بود نیز، به قیام عمومی مردم پیوست. در خمین، آیت الله پسندیده به همراه روحانیت این شهر، به هدایت مردم برای برپایی تظاهرات و اعتصابات پرداختند. هرچند این حرکت ها همچون دیگر نقاط  کشور، با برخورد شدید مأموران دولت سرکوب شد؛ لیکن نشانگر حرکت عمومی مردم ایران در این قیام است. در این مجموعه سعی کرده ایم  با استناد به برگ هایی از اسناد قیام مردم خمین در پانزده خرداد 42، به تشریح این قیام و تأثیراتش در مردم این شهر بپردازیم.