چکیده مقاله کودتای 28 مرداد 32 و افزایش نفوذ آمریکا در ایران داود امینی

چکیده مقاله ی کودتای 28 مرداد 32 و افزایش نفوذ آمریکا در ایران                                            

جهت نشست کودتای 28 مرداد32 در 28/5/92، در گنجینه ی اسناد ملی 

 داود امینی

 حکومت محمد رضا شاه پهلوی، همواره تحت تأثیر عوامل و پارامترهایی متمایل به سوی آمریکا و در اغلب موارد، تابعی از سیاست های منطقه ای و جهانی آن کشور بوده است. از جمله ی این موارد، نقش اساسی آمریکا در کودتای 28 مرداد 32 با مشارکت و همراهی انگلیس و به قدرت رسیدن مجدد شاه و اعمال دیکتاتوری او بر کشور، بوده است. با تفاهم نیروهای ملی و مذهبی نهضت ملی نفت، ازجمله آیت الله کاشانی، نواب صفوی و دکتر مصدق، نفت کشور ملی اعلام شد و زمینه ی روی کار آمدن دولت ملی دکتر مصدق، با حرکت مسلحانه ی فداییان اسلام در حذف رزم آرا مهره انگلستان و عامل اصلی جلوگیری از ملی شدن صنعت نفت، فراهم آمد. با تشکیل دولت ملی، دکتر مصدق نتوانست این پیوند نیروهای ملی و مذهبی را ادامه دهد و بین جریان ها و شخصیت های اصلی نهضت ملی نفت، اختلاف پدید آمد و زمینه ی کودتای آمریکایی 28 مرداد 32 آماده گشت. این کودتا، یکی از عوامل مؤثر در افزایش وابستگی شاه به آمریکا بود؛ چرا که با اجرای این کودتا، شاه به علت حرکت در جهت مخالف فرهنگ و اعتقادات مردم مسلمان کشور و ترویج و اشاعه ی فرهنگ غربی و ارزش های ضد اسلامی، از داشتن پایگاه مردمی محروم گردید. با این اقدام، شاه از حمایت های مردم که تکیه گاه اساسی هر حکومتی است، بی بهره شد و ناچار پیوسته خود را نیازمند حمایت های سیاسی و نظامی خارجی می یافت. از آنجایی که آمریکا نقش اساسی در طرح و اجرای کودتای 28 مرداد 32 و روی کار آوردن شاه داشت، محمد رضا شاه از آن پس خود را مدیون آمریکا می دانست و از این کشور به عنوان مهم ترین دوست و هم پیمان ایران یاد می کرد. در واقع پس از کودتا، موقعیت سه کشور آمریکا، انگلیس و شوروی در ایران تغییر یافت و سرنوشت نفت کشور صورت دیگری پیدا کرد. در این مقاله به بررسی اجمالی عوامل پیروزی نهضت ملی نفت و مقدمات کودتای 28 مرداد 32 پرداخته و نقش این کودتا در گسترش نفوذ ‌آمریکا در ایران و سهم خواهی هر یک از کشورهای انگلیس و شوروی در کشورمان خواهیم پرداخت.